Hoe doen ze dat in België, organisatieontwikkeling? Dit vroeg ik me onlangs af, tijdens een korte vakantie in Gent. Misschien kunnen we iets van hen leren. Dus kocht ik een stapeltje Vlaamse kranten. Die doorbladerend, stuitte ik al snel op een fascinerend, al tien jaar lopend miljoenenproject: het elektronisch invaliditeitsdossier.

“Het project reikt verder dan de invoering van een nieuwe computertoepassing”, schreef het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsuitkering (RIZIV) in 2003, “het is een hele cultuurverandering”.

Om die nieuwe cultuur in te voeren, is de RIZIV in 2003 begonnen met een gedegen implementatietraject, met informatiesessies, trainingssessies, coachingssessies, openbare aanbestedingen en nog veel meer.

Om het welslagen van het project te garanderen, zo las ik in het Strategisch Plan, is de organisatie ervan gebaseerd op een projectleider en zijn ploeg, een stuurcomité, een comité van deskundigen en een vertegenwoordiging van de gebruikers. Klinkt goed. Toch?

We zijn nu tien jaar en zeven miljoen euro verder. Want al die ploegen, comités en sessies en toestanden kosten natuurlijk tijd en geld. 22 ambtenaren zijn fulltime met het project bezig. Begrijpelijk.

Het resultaat

En nu het resultaat. Wat las ik in De Standaard van afgelopen vrijdag? De adviserende geneesheren van de ziekenfondsen vullen dossiers op hun computer in. Da’s goed. Maar die digitale dossiers doorsturen via de computer lukt niet.

Dus wat doen ze? Ze printen de dossiers, sturen ze per post op naar het RIZIV, daar wordt het dossier ingescand en gaat weer de computer in. Jaarlijks worden op deze manier meer dan 2 miljoen bladzijden uitgeprint, opgestuurd en weer ingescand.

Er zijn Kamervragen over gesteld. En de staatssecretaris voor personen met een handicap zegt dat het elektronisch invaliditeitsdossier in 2015 een feit moet zijn. Dat is dus twaalf jaar na de start van het project. Maar, zegt de staatssecretaris: “dan is het probleem van het scannen ook meteen opgelost”. ‘Meteen’, over twee jaar al, twaalf jaar na de start. En ik moet het nog zien…

De lessen

Een zootje maken ze er van, daar in België. Een grof schandaal. Maar doen we zoiets in Nederland beter? Ik ben bang van niet. Wij worstelen inmiddels al vijf jaar met de invoering van het landelijk elektronisch patiëntendossier (EPD). Kosten tot dusver: 300 miljoen.

De lessen uit België? Les een: bij het invoeren van het EPD gaat het niet om techniek maar om gedrag. Het vereist een hele cultuurverandering in de zorg. Les twee: cultuurverandering is niet van bovenaf te sturen. Hoe zeer we ons best ook doen.