Deze blog is afgeleid van een artikel uit Lucide, waarvoor Jan de Jonge werd geïnterviewd (.PDF)
Toezichthouders laten zich vaak te veel beïnvloeden door de bestuurder, of ze laten zich inkapselen door de raad van toezicht waar ze zitting in hebben. Door als toezichthouder steeds uit te gaan van de bedoeling en de waarden van de organisatie, kun je dat voorkomen.
Meavita, Philadelphia, Amarantis: uit vrijwel elk management-debacle dat zich heeft afgespeeld in de semipublieke sector, blijkt dat het toezicht verzaakte om in te grijpen. Niet omdat het niet zag dat het fout ging, maar omdat het lef ontbrak om dat te doen wat nodig was. Uit alle documentatie blijkt dat de RvT of RvC zijn mond heeft gehouden, terwijl zeker één of twee toezichthouders van de misstanden op de hoogte waren.
Een verklaring voor dit wegkijkgedrag ligt in het zogenoemde Lucifereffect, dat onder andere naar voren kwam in het Stanford Prison Experiment uit 1971. In dit onderzoek deelde men studenten op in twee groepen: gevangenen en gevangenbewaarders. Binnen korte tijd gingen de gevangenbewaarders zich boosaardig gedragen naar de gevangenen toe. Allemaal, zonder uitzondering. Niet omdat de studenten in dit team slechte mensen waren, maar omdat ze bij hun groep wilden horen.
Iets dergelijks zou kunnen gelden voor toezichthouders: in een context van wegkijken, zwijgt meestal iedereen. Het is geen gewoonte in de Nederlandse cultuur om te praten over dingen die fout gaan, dingen die voor ‘gedoe’ zorgen.
Het toezicht heeft daarom helden nodig. Toezichthouders die vanuit de bedoeling en de waarden van de organisatie hun eigen afweging durven te maken en hun mond open te doen als ze misstanden constateren.
Programma Waardengedreven Toezicht
Voor Raden van Toezicht die open staan voor vernieuwingen in organisatie en toezicht, en willen reflecteren op hun eigen rol daarin.
Geef een reactie