De klassieke ondernemingsraad is niet meer van deze tijd. Je krijgt de handen niet meer op elkaar voor zo’n vertegenwoordigend orgaan met zijn vaste cyclus van OR- en overlegvergaderingen, dat via het advies- en instemmingsrecht reageert op de bestuurder.
Hoe je ervoor kunt zorgen dat medezeggenschap niet meer wordt gezien als ‘dat wat de ondernemingsraad doet’, maar vooral gaat over de manier waarop wordt meegepraat en besluiten worden genomen over belangrijke thema’s die in de organisatie spelen. Dit betekent het ontwikkelen van nieuwe vormen van medezeggenschap en participatie, met nieuwe rollen voor de ondernemingsraad.
De praktijk leert dat daarvoor niet één vaste manier is, geen blauwdruk. Je moet stap voor stap je eigen aanpak kiezen. Wij spreken daarom van een expeditie: veranderingen doorvoeren door met elkaar te ontdekken hoe jullie organisatie eruit zou kunnen zien en hoe je medewerkers kunt betrekken.
Kom in beweging
Een goede start voor zo’n expeditie medezeggenschap is een ‘heisessie’ waar je, het liefst samen met bestuur – of beter nog: met het hele managementteam – op basis van gelijkwaardigheid werkt aan een gezamenlijke koers. Een visie op de organisatie, op de klant, op de rol van medewerkers en op participatie, dus niet een visie op medezeggenschap alleen. Je creëert daarmee een ander houvast dan de regels van de WOR.
Kom vervolgens zo snel mogelijk in beweging. Blijf niet hangen in analyses en plannen maar kies voor een aanpak van ‘doenken’: denken en doen hand in hand. Bedenk: in beweging komen betekent dat je niet meer hoeft te doen dan de eerste stap zetten.
Binnen veel organisaties wordt behoorlijk wat tijd verspild aan het maken van plannen. Doe daar niet aan mee. Maak geen uitgebreide, gedegen stappenplannen, maar schrijf op één A4’tje kernachtig op wat je ‘van plan’ bent.
Wij noemen dat een VanPlan. Met zo’n plan timmer je niks dicht, je geeft richting en bevordert een aanpak van experimenteren en improviseren. Gaat het tijdens de rit toch anders dan je van tevoren had gedacht, dan kun je gemakkelijk je plan aanpassen. De werkelijkheid bepaalt wat je gaat doen, niet het plan.
Neem deel aan een ‘andere’ workshop of training
Veel ondernemingsraden volgen scholing. Vaak wordt begonnen met de rechten en plichten die voortvloeien uit de WOR. De vraag is echter wat je daar aan hebt. Je hoeft niet precies te weten wat er allemaal in de WOR staat. Als je iets nodig hebt, kun je het opzoeken op internet of in een boek, of een deskundige bellen.
En moeten OR-leden iets weten van bedrijfskunde? De kennisachterstand op managers en hun staf op dit gebied haal je nooit in. Maar dat hoeft ook niet. Jullie meerwaarde is juist je gezond verstand. Managers moeten jullie kunnen uitleggen wat ze willen en waarom, in gewonemensentaal, dan begrijpt ‘de achterban’ het ook.
Je zou als ondernemingsraad veel beter kunnen kiezen voor ‘learning by doing’: experimenteren, observeren en reflecteren. Het gaat daarbij minder om overdracht van kennis en ervaring, maar meer om met elkaar werken aan nieuwe plannen en concrete afspraken maken om deze tot leven te brengen. Wij hebben hiervoor het concept van de expeditietraining ontwikkeld.
Kies voor de leefwereld van medewerkers en klanten
Focus je op wat er echt in je organisatie gebeurt: de leefwereld. Niet op de systeemwereld van processen, procedures, systemen en structuren. Be- strijd de systeemwereld in plaats van er deel van uit te maken en deze groter te maken. Richt je op de inhoud in plaats van op de regeltjes en procedures. Kortom: bestrijd bureaucratie in plaats van deze te vergroten.
Ga na wat klanten en medewerkers willen. Liefst niet via panels, enquêtes en onderzoeken, maar simpel: door naar de mensen toe te gaan en ‘gewoon’ met ze te gaan praten. In plaats van een OR-vergadering een ‘rondje werkvloer’ of naar de receptie om met klanten te praten.
Of organiseer een bijeenkomst voor alle medewerkers of een groep klanten en nodig de bestuurder daarbij uit – of beter nog: organiseer de bijeenkomst samen. Je kunt daarbij als werkvorm kiezen voor het wereldcafé: in een café-achtige setting worden deelnemers uitgenodigd om op ongedwongen manier ervaringen, inzichten en kennis uit te wisselen. Alles in één ruimte, of er nu om 10 of 1000 deelnemers gaat.
Doe dingen anders
Als je doet wat je deed dan krijg je wat je kreeg. Doorbreek patronen. Stop met vergaderen maar ga brainstormen, overleg tijdens een wandeling in plaats van in een vergaderkamer. En als je toch vergadert, doe dat dan op de werkvloer. Kies eens voor een beeldende presentatie, een film of een interactieve webtoepassing. Maak het leuk!
Toon daarbij lef. Durf te zeggen wat er aan de hand is, wat er niet deugt, wat er volgens jou anders moet. Niet op een aanvallende manier, maar via het stellen van de juiste vragen en dóór te vragen. Zeg niet wat de ander fout doet, maar geef aan wat het effect is op jezelf en op anderen. Mensen die dat doen krijgen bijna altijd waardering.
En doe het vooral met passie en plezier. Het praten over successen, resultaten en mooie ervaringen werkt inspirerend en wekt energie op, het praten over mislukkingen en problemen niet. Zonder passie geen participatie!
Deze blog is een bewerking van een artikel dat Jan de Jonge schreef voor OR informatie (.PDF)
Programma Moeiteloze Medezeggenschap
Voor ondernemingsraden die willen werken aan vernieuwingen op het gebied van medezeggenschap en participatie.
Geef een reactie